Cây xạ đen hay còn được dân gian lan truyền với cái tên “cây ung thư” đang ngày càng được nhiều người quan tâm bởi loại thảo dược này có tác dụng hỗ trợ ức chế tế bào ung thư. Vậy thực hư “tin đồ” này có chính xác không, cây xạ đen có tác dụng gì cho sức khỏe hay tác dụng ngăn ngừa ung thư có chính xác hay không thì cùng xem hết bài viết này để biết hết tác dụng của cây xạ đen nhé.
Giới thiệu tổng quan về cây xạ đen
Cây xạ đen hay còn gọi là cây bách giải, bạch vạn hoa, đồng triều, quả nâu, dây gối. Hay còn một cái tên đặc biệt là “cây ung thư” bởi vì các hoạt chất được tìm thấy trong cây xạ đen có tác dụng rất tốt trong hỗ trợ điều trị ung thư.
Xạ đen có đặc điểm hình thái như sau: Cây dây leo thân gỗ, mọc thành bụi, dài từ 3-5m. Thân tròn, màu nâu hoặc màu xám, chắc, không có lông tơ. Thân non có màu nâu hoặc màu nâu nhạt, khi non thì không có lông. Lá hình elip thuôn dài, kích thước (3-12)cm x (2-6)cm, có một lớp lông mỏng trong nách gân lá. Cuống lá dài (0.6-1.5)cm, có các nốt sần nhỏ li ti.
Hoa xạ đen màu trắng, có 5 cánh, hầu như không có lông tơ như lá. Hoa mọc thành từng chùm ở ngọn hoặc nách lá, chùm hoa dài từ 4-5cm còn cuống hoa thì nhỏ kích thước từ 1.5-3mm.
Quả của cây xạ đen là quả hạch, khi non có màu xanh, còn khi chín có màu đỏ hoặc cam, đường kính từ 3-4mm. Quả khi chín tách thành 3 phần, phân chia trong lúc trưởng thành thành 3 nhân cứng, mỗi nhân cứng chứa 1 hạt.
Một số bộ phận của cây xạ đen có thể lấy làm thuốc như: rễ, thân, cành và lá. Nhưng theo nghiên cứu đã chỉ ra trong lá xạ đen chứa nhiều flavonoid, anthocyanin và polyphenol nên lá là bộ phận thường được sử dụng nhất.
Phân biệt cây xạ đen với các cây cùng họ
Cùng họ Xạ còn có cây xạ trắng, xạ vàng và xạ lai. Chính vì vậy mà việc phân biệt các loài cây này thường khó khăn với những người có ít kinh nghiệm, phải là những người đồng bào có nhiều kinh nghiệm đi rừng tìm thảo dược hay những nhà thực vật học đã từng tiếp xúc, tìm hiểu thì mới có thể dễ dàng nhận biết. Nhưng nhà thuốc Trường Thọ sẽ giúp bạn dễ dàng phân biệt 4 loại cây này bằng bảng dưới đây nhé.
| Đặc điểm | Xạ đen | Xạ trắng | Xạ vàng | Xạ lai |
| Lá | Màu xanh đậm, lá dày, mép lá răng cưa. Khi vò nát có mùi thơm | Giống lá xạ đen nhưng có màu xanh nhạt và mép lá không có răng cưa | Lá mỏng hơn xạ đen, có màu xanh nhạt và mép lá nguyên | Giống lá xạ đen hoặc xạ vàng |
| Thân | Màu nâu đen, có nhiều nốt và có gai | Màu trắng nhạt, không có gai | Màu vàng nâu, ít đốt và không có gai | Giống xạ đen hoặc xạ vàng |
| Hoa | Màu trắng, mọc thành chùm ở ngọn/ nách lá | Giống xạ đen | Màu vàng, mọc thành chùm ở đầu cành | Giống xạ đen hoặc xạ vàng |
| Quả | Quả hình trứng, màu xanh khi còn non. Khi chín có màu đỏ/cam | Giống xạ đen | Màu vàng, có hình cầu. Khi chín nứt thành 2 mảnh | Giống xạ đen hoặc xạ vàng |
| Vị thuốc | Vị ngọt, hơi đắng, tính hàn | Ít dùng | Vị đắng, tính bình | Giống xạ đen hoặc xạ vàng |
Ngoài ra để phân biệt các cây cũng có thể dựa vào hoạt chất, tác dụng của hoạt chất có trong cây. Nếu cảm thấy khó có thể phân biệt thì bạn nên tìm mua xạ đen ở các cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng. Cũng như tham khảo ý kiến của người có chuyên môn để tìm mua chính xác được sản phẩm chất lượng nhé.
Thực hư “tin đồn” tác dụng hỗ trợ ức chế tế bào ung thư ở cây xạ đen
Xạ đen đang rất được quan tâm bởi khả năng ức chế tế bào ung thư ở gan và phổi. Bởi vì trong xạ đen có chứa các hoạt chất như: polyphenol (axit lithospermic và axit lithospermic B, axit rosmarinic, kaempferol 3-rutinoside, rutin); sesquiterpene và triterpene; các nhóm hợp chất khác như acid amin, quinone, flavonoid, tanin,…Cụ thể tác dụng của từng hoạt chất có trong cây xạ đen như sau:
1. Polyphenol
- Khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, chống viêm và ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư
- Giúp trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào và DNA khỏi tổn thương.
- Có tác dụng chống viêm, giảm nguy cơ các bệnh viêm nhiễm như viêm khớp, viêm ruột
2. Flavonoid
- Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do
- Giúp tăng cường khả năng miễn dịch, chống lại bệnh tật
- Có tác dụng chống lại ung thư và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư
2. Saponin
- Tác dụng hạ cholesterol, bảo vệ tim mạch
- Tăng cường hệ miễn dịch, chống lại bệnh tật
- Có khả năng chống viêm, giảm đau nhức
3.Quinone
- Tác dụng chống ung thư, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư
- Giúp giải độc gan, bảo vệ tế bào gan khỏi hóa chất
- Có khả năng chống viêm, giảm đau nhức
4.Tanin
- Tác dụng chống tiêu chảy, tiêu hóa tốt hơn
- Giúp sát trùng, làm giảm nguy cơ nhiễm trùng
- Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do
5. Acid amin
- Là thành phần cấu tạo của protein nên giúp cơ thể phát triển khỏe mạnh
- Giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống lại bệnh tật
- Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của gốc tự do
Công dụng của cây xạ đen đối với sức khỏe
Mang trong mình các hoạt chất như polyphenol, flavonoid, saponin hay tanin thì cây xạ đen có tác dụng gì cho sức khỏe? Dưới đây là những tác dụng mà cây xạ đen mang đến cho sức khỏe con người:
1. Hỗ trợ điều trị ung thư
- Các hoạt chất có trong cây xạ đen như flavonoid, saponin hay quinolon có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, hóa lỏng tế bào từ đó dễ dàng bị tiêu hủy. Tránh hình thành khối u và di căn.
- Tăng cường miễn dịch, giảm tác dụng phụ trong quá trình hóa trị, xạ trị của bệnh nhân ung thư.
2. Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan
- Xạ đen rất nổi tiếng với tác dụng giải độc gan, hạ men gan và bảo vệ gan.
- Xạ đen cũng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan và gan nhiễm mỡ
3.Chống oxy hóa
- Flavonoid và tanin có trong xạ đen giúp chống lại các gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do.
4.Tăng cường sức khỏe
- Các hoạt chất trong xạ đen còn giúp tăng cường miễn dịch, chống lại bệnh tật. Cùng với đó là giảm cholesterol, ổn định huyết áp và đường huyết.
- Xạ đen còn 1 công dụng bất ngờ là an thần, giúp ngủ ngon.
Các bài thuốc từ cây xạ đen
1. Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư
- Bài thuốc 1:
+Vị thuốc: Xạ đen 50g, Bìm bìm biếc 30g, Cỏ mần trầu 30g, Rau đắng đất 30g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước uống 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc 2:
+ Vị thuốc: Xạ đen 40g, Bán chi liên 20g, Bạch hoa xà 30g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước uống 3 lần trong ngày
2. Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan
- Bài thuốc 1:
+ Vị thuốc: Xạ đen 50g, Cà gai leo 30g, Diệp hạ châu 20g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước uống 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc 2:
+ Vị thuốc: Xạ đen 40g, Atiso 20g, Rau đắng đất 20g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước uống 3 lần trong ngày.
3. Hỗ trợ hạ mỡ máu
+ Vị thuốc: Trà hoa vàng 24g, Giảo cổ lam 48g, Dây thìa canh lá to 48g, Xạ đen 48g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.7l nước, đun trong 90p. Lập lại như thế trong 2 lần. Sau đó chắt lấy nước uống duy nhất 1 lần trong ngày.
4.Hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc
- Bài thuốc 1:
+ Vị thuốc: Xạ đen 20g, Kim ngân hoa 15g, Thổ phục linh 12g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước. Sử dụng 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc 2:
+ Vị thuốc: Xạ đen 30g, Rau má 30g, Chè xanh 20g.
+ Cách dùng: Cho tất cả vị thuốc vào nồi sắc với 1.5 lít nước, đun sôi 15 phút, lọc lấy nước sử dụng 3 lần trong ngày.
5. Cầm máu, giảm mụn nhọt
Lấy 3-5 lá xạ đen giã nát đắp lên vết thương để tránh nhiễm trùng.
Những lưu ý khi sử dụng xạ đen
1. Liều lượng
- Cây xạ đen có tính hàn, do đó cần sử dụng đúng liều lượng để tránh tác dụng phụ.
- Liều lượng khuyến cáo: 20-50g/ngày đối với dạng khô, 50-100g/ngày đối với dạng tươi.
- Nên chia nhỏ liều lượng và uống nhiều lần trong ngày.
2. Chống chỉ định
- Phụ nữ mang thai và cho con bú.
- Người có bệnh lý về thận.
- Người có thể trạng yếu, hay bị tiêu chảy.
3. Tác dụng phụ
- Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng cây xạ đen bao gồm: buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, hạ huyết áp.
- Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
4. Cách sử dụng
- Có thể sử dụng cây xạ đen để sắc lấy nước uống, hãm trà hoặc nấu cao.
- Nên sử dụng nước sạch để sắc hoặc hãm xạ đen.
- Không nên sử dụng xạ đen đã nấu hoặc hãm qua đêm.
5. Tương tác thuốc
- Cây xạ đen có thể tương tác với một số loại thuốc, do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
6. Lưu ý khác
- Nên sử dụng cây xạ đen có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng.
- Không nên sử dụng cây xạ đen thay thế cho các loại thuốc điều trị bệnh.
Các câu hỏi thường gặp khi sử dụng xạ đen
1. Nếu đang sử dụng thuốc tây y thì có nên sử dụng xạ đen?
Xạ đen có khả năng tương tác với một số loại thuốc tây như: thuốc chống đông máu, hạ huyết áp, thuốc lợi tiểu, ức chế miễn dịch,…Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng cây xạ đen cùng với bất kỳ loại thuốc tây y nào khác. Nếu trong trường hợp bắt buộc phải sử dụng thì không nên dùng đồng thời mà nên dùng cách xa với thuốc tây y ít nhất là 2 giờ.
2. Phụ nữ bầu có uống được lá xạ đen không?
Câu hỏi bầu có uống được lá xạ đen không thì câu trả lời là không. Vì phụ nữ có bầu, đang cho con bú, trẻ em dưới 5 tuổi và bệnh nhân suy thận là đối tượng chống chỉ định sử dụng xạ đen. Nếu có mong muốn sử dụng lá xạ đen để hỗ trợ điều trị ung thư thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
3. Uống nước lá xạ đen hàng ngày có tốt không?
Câu trả lời là có nếu như tuân thủ đúng liều lượng và bạn không phải là đối tượng chống chỉ định sử dụng lá xạ đen.
Liều lượng khuyến cáo là: 20-50g/ngày đối với dạng khô, 50-100g/ngày đối với dạng tươi là xạ đen phát huy tác dụng tốt nhất. Và phải tìm mua lá xạ đen ở những địa điểm kinh doanh uy tín, chất lượng. Tránh tình trạng tiền mất, tật thì mang.
Bài viết đã giải đáp được cho bạn về cây xạ đen hay lá cây xạ đen có tác dụng gì, cách nhận biết cây xạ đen và giải đáp một số câu hỏi liên quan đến cây xạ đen. Hy vọng rằng bạn thấy bài viết hữu ích.
